Basma Deneyi

Malzemelerin yüzeyinden içeriye doğru etkiyen dış kuvvetlere basma kuvvetleri denir ve basınç gerilmeleri oluşturur. Çekme deneyinin tersi olarak kabul edilir. Gevrek malzemelerin mukavemet değerleri genel olarak basma deneyi ile tespit edilir. Özellikle tuğla, beton ve benzeri malzemelerin dayanımlarının tespitinde kullanılır. Basma deneyinde silindirik veya küp şeklindeki numuneler iki paralel tabla arasına yerleştirilir ve uygulanan kuvvetle oluşan şekil değiştirmeler ekstansometre yardımı ile ölçülür.

Akma noktası: Kalıcı şekil değişiminin başladığı gerilme değerine akma noktası ya da akma gerilmesi denir.
Çekme noktası: Çekme testi esnasında malzemeye uygulanan maksimum gerilme miktarıdır.
Elastik şekil değiştirme: Akma gerilmesi değerinin altındaki gerilme değerlerinde şekil değişimi kalıcı değildir ve burada oluşan şekil değişikliğine elastik şekil değişimi denir.
Plastik şekil değişimi: Akma noktasından sonra malzemede kristaller arası kayma oluşur, şekil değişimi artık kalıcıdır ve bu kalıcı şekil değişimine plastik şekil değişimi denir.

Yüzde uzama hesabı
% uzama, malzemenin ilk boyu ile koptuktan sonraki son boyu arsındaki farkın ilk boya bölünmesi ve 100 ile çarpılmasıyla bulunur.
% kesit uzama= (A_ilk - A_son / A_ilk )x 100

Yüzde kesit daralması hesabı
% kesit daralması ise, ilk kesit alanı ile ulaşılan en ince kesit alanı farkının ilk kesit alanına oranı olarak ifade edilir. Aşağıda verilen bağıntı ile hesaplanmaktadır:

% kesit daralması = (l_son - l_ilk / l_son )x 100

% uzama ve % kesit daralması birimsizdir. Bir malzemenin şekillendirilebilme özelliğini ifade ederler. Bu değerler ne kadar büyükse malzeme o kadar biçimlendirmeye elverişli ve yumuşaktır.