Eğitim Hizmetleri
İşverenin Yükümlülükleri İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile ilgili;
- Programların hazırlanması ve uygulanmasını,
- Eğitimler için uygun yer, araç ve gereçlerin temin edilmesini,
- Çalışanların bu programlara katılmasını,
- Program sonunda katılanlar için katılım belgesi düzenlenmesini sağlar.
İşveren, geçici iş ilişkisi kurulan diğer işverene Kanunun 16’ncı maddesinin birinci fıkrasındaki hususlar ile ilgili bilgi verir; geçici iş ilişkisi kurulan işveren bu konular hakkında çalışanlarına gerekli eğitimin verilmesini sağlar.
22 Mayıs 2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2’nci maddesinin yedinci fıkrasında belirtilen asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan iş yerlerinde, alt işverenin çalışanlarının eğitimlerinden, asıl işveren alt işverenle birlikte sorumludur. İşveren, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka iş yerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanları işe başlatamaz.
İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri İşveren, çalışanlarına asgari aşağıda belirtilen konuları içerecek şekilde iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesini sağlar.
EĞİTİM KONULARI
1. Genel konular
a) Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler
b) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları
c) İş yeri temizliği ve düzeni
ç) İş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar
2. Sağlık konuları
a) Meslek hastalıklarının sebepleri
b) Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması
c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri
ç) İlk yardım
3. Teknik konular
a) Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri
b) Elle kaldırma ve taşıma
c) Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma
ç) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı
d) Ekranlı araçlarla çalışma
e) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri
f)İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanması
g) Güvenlik ve sağlık işaretleri
ğ) Kişisel koruyucu donanım kullanımı
h) İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü
ı) Tahliye ve kurtarma
İşveren, çalışan fiilen çalışmaya başlamadan önce, çalışanın yapacağı iş ve iş yerine özgü riskler ile korunma tedbirlerini içeren konularda öncelikli olarak eğitilmesini sağlar. Çalışma yeri veya iş değişikliği, iş ekipmanının değişmesi, yeni teknoloji uygulanması gibi durumlar nedeniyle ortaya çıkacak risklerle ilgili eğitimler ayrıca verilir. Verilen eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni riskler de dikkate alınarak aşağıda belirtilen düzenli aralıklarla tekrarlanır:
- Çok tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde yılda en az bir defa
- Tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde iki yılda en az bir defa
- Az tehlikeli sınıfta yer alan iş yerlerinde üç yılda en az bir defa
İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe dönüşünde çalışmaya başlamadan önce, kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. Herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.
İş yerinde on beş yaşını bitirmiş ancak on sekiz yaşını doldurmamış genç çalışanlar, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren grupların özellikleri dikkate alınarak gerekli eğitimler verilir. Destek elemanlarına ve çalışan temsilcilerine, görevlendirilecekleri konularla ilgili de eğitim verilir. İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır. Çalışanlar, uygulamaya konulan eğitim programları çerçevesinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılır; eğitimlerde edindiği bilgileri yaptığı iş ve işlemlerde uygular ve bu konudaki talimatlara uyarlar.
Eğitim Süreleri ve Konuları
Çalışanlara verilecek eğitimler, çalışanların işe girişlerinde ve işin devamı süresince belirlenen periyotlar içinde;
- Az tehlikeli iş yerleri için en az sekiz saat,
- Tehlikeli iş yerleri için en az on iki saat,
- Çok tehlikeli iş yerleri için en az on altı saat olarak her çalışan için düzenlenir. Belirtilen eğitim sürelerinin Tablo 11.1’de yer alan konulara göre dağıtımında iş yerinde yürütülen faaliyetler esas alınır. Eğitim sürelerinin bütün olarak değerlendirilmesi esas olmakla birlikte dört saat ve katları şeklinde iş yerindeki vardiya ve benzeri iş programları da dikkate alınarak farklı zaman dilimlerinde de değerlendirilebilir.
Eğitimin Temel Prensipleri
Eğitimin verimli olması için, eğitime katılacakların ihtiyacı olan konuların seçilmesine özen gösterilir. Eğitim, çalışanların kolayca anlayabileceği şekilde teorik ve uygulamalı olarak düzenlenir. Eğitimler çalışanlara bireysel ya da gruplar halinde uygulanabilir. Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusunda sahip olması gereken bilgi, beceri, davranış ve tutumlarının ayrı ayrı ve ölçülebilir bir biçimde ortaya konması esastır. İşverenin kendi belirleyeceği bir yöntem ile bireysel seviye tespiti yapılarak çalışanların eğitim öncesi seviyesi ve yer alan konular dışında almaları gereken eğitimler belirlenir.
İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri, çalışanlarda iş sağlığı ve güvenliğine yönelik davranış değişikliği sağlamayı ve eğitimlerde aktarılan bilgilerin öneminin çalışanlarca kavranmasını amaçlar. Verilen eğitimin sonunda ölçme ve değerlendirme yapılır. Değerlendirme sonuçlarına göre eğitimin etkin olup olmadığı belirlenerek ihtiyaç duyulması hâlinde, eğitim programında veya eğiticilerde değişiklik yapılır veya eğitim tekrarlanır. Çalışanlara işe başlamadan önce verilecek iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri hariç olmak üzere, eğitim konularının birinci bölümde belirtilen genel konular işverence gerekli ve yeterli sistemin kurulması hâlinde uzaktan eğitim şeklinde verilebilir.